Нури чашму нигаҳи мо Ватан аст

Шоирони имрӯзи ҳавзаи адабии Кӯлоб Ҳақназар Ғоиб, Хосият Вали­зода, Одина Раҳмон, Файзи Ашӯр, Абдуқаҳҳори Мӯсо, Нуралӣ Яъқуб, Сулаймон Султон ва дигарон дар таҳаввули адабиёти муосири тоҷик саҳми арзанда доранд.

Ватан дар ашъори шоирон аз ҳама бештар мавриди ситоиш қарор гирифтааст. Махсусан, пас аз ба Истиқлол расидани тоҷикон аҳли адаб ба ин мавзуъ бештар рӯй овар­данд. Маҳз назми даврони Истиқлол эҳсоси ватандорию ватандӯстӣ ва худшиносии миллиро дар ниҳо­ди аҳли ҷомеа, бахусус, ҷавонон бедор намуда, онҳоро ба боз ҳам бештар дӯст доштани меҳан, ҳифзи дастовардҳои соҳибистиқлолӣ ва арзишҳои миллӣ, эҳёи анъанаву оинҳои қадима ва пос доштани онҳо раҳнамун месозанд.

Агар ба осори ватанпарастонаи Хосият Вализода назар андозем, эҳсос хоҳем кард, ки вай бо суру­дани шеъри Ватан пеш аз ҳама ба хонанда моҳияти аслии Ватан, ватандорӣ ва худшиносии миллиро талқин мекунад. Маҳз ҳамин ватан­сароии адиб ӯро байни хонандагон шуҳратёр намудааст. Шоир дар шеъри «Таронаи Ватан» Ватанро зеботарин таронаи дил хондааст:

Зеботарин таронаи дил, ҷони ман, Ватан,
Эй субҳи пуршукуфаи хандони ман, Ватан…
Ғофил наям дақиқае аз сарнавишти ту,
Эй ифтихору бовару виҷдони ман, Ватан.

Хосият Вализода Ватанро аз ҳама чиз боло мегузорад. Зеро шоир аст ва аз зумраи онҳоест, ки эҳсосоти ватандориро аз ҳар чизи дигар муқаддам донистааст. Шеърҳояш, ки дар тавсифи табиати биҳиштосои Ватан ва ғояҳои бузур­ги инсондӯстӣ суруда шудаанд, дар тарбияи маънавии насли замони Истиқлол метавонанд муассир бошанд.

Шоир дар сафар ба кишвари Дубай ба бурҷи баландтарини ҷаҳон – Бурҷи Халифа баромада, Тоҷикистонро меҷӯяд ва аз баландӣ қиблаи худ, ишқи худ, умеди худ – Тоҷикистони яктову беҳамтои хешро дида, ба сӯяш намоз мегузорад:

Аз баландиҳои бурҷи равшани олам – Халифа,
Ман назар кардам ба паҳно,
Ҳеҷ буд дунё бароям.

Тоҷикистони азизамро ҳамедидам,
Сикка бар шеду маҳу истораҳо мезад,
Ифтихорам гашт беҳад.

Файзи Ашӯр аз ҷумлаи адибо­нест, ки нақшаш дар рушди маъна­виёти ҷомеа ва тарбияи насли ҷа­вон дар рӯҳияи хештаншиносӣ ва ватандӯстӣ қобили ситоиш аст. Шеърҳои ватандӯстонаи ӯ меҳри суханашро дар дили мар­думи адабдӯсту фарҳангпарвар ҷо намудаанд.

Доманаи мавзуоти эҷодиёти шоир васеъ ва фарогири масъ­алаҳои гуногун буда, дар ба­робари ин ифтихор аз ватану муҳаббат ба хоку оби ин диёр ва тасвири манзараҳои дилка­ши ин сарзамини биҳиштосоро фаро гирифтаанд.

Адиб дар шеърҳои «Ғаза­ли ватандорӣ», «Роғунсоз», «Қасри миллат», «Рози бунёд­гар», «Меҳри миллат», «Кӯ­лоб», «Биё, ин шаҳрро обод созем» тобишҳои нав ба нави ин мавзуъро бо ибораҳои нозук ва ҳунари хуби шоирӣ тасвир карда, зебоии Ватан ва марду­ми вафодору ҷонфидояшро ба қалам додааст. Ӯ дар шеъри «Ғазали Ватандорӣ» гуфтааст:

То дар ин хоки муқаддас зиндагонӣ мекунем,
Пой то сар, сар ба гардун шодмонӣ мекунем.
Хуни мо одат ба нону оби покаш кардааст,
Бар Ватан хидмат забонӣ чист? Ҷонӣ мекунем…
Дар масоҳат кӯчаку дар сатҳи таърихаш бузург,
Бо дифои ин Ватан таърихбонӣ мекунем.

Шоир андешаашро оид ба миллат дар шеъри «Меҳри миллат» чунин баён намудааст:

Ҳар ки бошад посбони обрӯи миллатам,
Парварад дар мағзи ҷонаш орзуи миллатам…
Бо забони аҳли ҷаннат ҳарфи мо аз дӯстист,
Дӯзахӣ гардад, касе бошад адӯи миллатам!

Нуралӣ Яъқуб дар радифи ҳамқаламони худ дар бораи зодгоҳу Ватан, ватандорӣ, хештаншиносӣ, ифтихори миллӣ, дӯстиву садоқат як силсила ашъори хубу самимӣ эҷод кардааст.

Тасвири манзараҳои дилфи­реб ва ҳаёти мардуми Кӯлоб, ки яке аз гӯшаҳои хушбоду ҳавои кишварамон мебошад, дар шеъри «Кӯлоб»-и ин шоир хеле самимӣ, воқеӣ ва дилни­шин ифода ёфтааст. Шоир бо ҳисси ифтихору дилбастагӣ Кӯлобшаҳрро макони шоирону орифон, ҳунармандон, фалак­сароён, чаканпӯшон, ҷавонони бонангу номус, сарчашмаи меҳру муҳаббат, гулшани зебо медонад ва чунин мегӯяд:

Кӯлоб, навои шӯху базми чаканӣ,
Дар фасли баҳор чун гули ёсуманӣ…

Шоир аз Тоҷикистони азиз, Ватани дилбанд, миллати куҳанбунёду тамаддунофари тоҷик, ки ба оламиён шинос аст, ифтихор дораду меболад, ки меҳани азизу маҳбубаш дар олам мақому манзалати хосаро соҳиб аст:

Тоҷикистон!
Ошёни орзуҳо!..
Субҳи фардо,
Эй Ватан!

Хулоса, шоирони ин доира соҳиби табъу завқи баланд буда, ҳамчун ташнадилон ба дарёи пурҷӯши илму адаб, фарҳанг, ба олами андешаҳои ширини қаламкашони пешин сар фурӯ бурда, барои худ гавҳари маънӣ ба даст оварда­анд. Сухани оташин ва нишон­рас, сурудаҳои ватандӯстонаи шоирони ин сарзамини бостонӣ дар шакли суруду таронаҳои дилкушою дилнишин дар дили хонандагон ва сомеон ҷой ги­рифтаанд.

Фарҳод ШАФИЗОДА,
номзади илми филология