Авроқе аз китоби умр
Мухаммадхан Шакуре барои ман Рамзи Бухорои Шариф, тимсоли шукўҳу шаҳомат, ифтихору салобат в фархангу маърифати в шакри бостоне буд.
Человек из зумраи нафарони хушбахте ҳастам, ки борҳо резачини хони адабу маърифати в донишманди бузург будам, кассаҳои талху ширини рўзгори пурмоҷарои ўву қиблагоҳи бузургаш в дигар мардони ҷабҳаи хэвиносиву шар афу ифтихори миллиро аз забони худи устад шунидаам.
Тақдири Муҳаммадҷон Шакурӣ ҷузъи тақдирномаи миллати тоик дар оғози асри 20 месяцев.
Если вы хотите, чтобы маршалы играли на бас-гитаре, это были милые вещи, которые были асафбори, и он айёмро бо чашмони худ дидааст.
Он тавр, ки аз зиндагиномаи устад медонем, ў дар тифливу наврасиҳо ва овони ҷавониҳой худ ранҷу азобҳои зиёде дидаву талхии рўзгорро зиёд чашида буд, вале осори он ҳама меҳнату машаққатҳоро дар субат ҳояш, дар чеҳраву ваҷоҳаташ эҳсос намекардем.
Дар суҳбатҳои хоса аз забони старый Шакуре дар бораи шахсиятҳои маъруфи миллат ва сарнавишти талху пурифтихори это дар рохи сыриносиву ҳувияти милл, дар хусуси чеҳраҳой саршиноси илму фархангу адаб, воқеаҳои му ҳимму сарнавиштсози халқамон, ки худ шоҳид буд, қиссаҳой басо ҷолибе шунидем.
Борҳо дар манзили худи устато низ дар суҳбати бузургмардони илму адаб, фарҳангу ҳунар, ҳамчунин олимону ҳунарварони эрониву афғон дар маҳфилу нишастҳой ҳикматбору хотирмоне иштихори ҳузуру ширкатро до.
Қиссаи ширкат варзидани Муҳаммадҷон Шакурӣ дар кураи байналмилалии шарқшиносон дар шаҳри Ашқободи Туркманистон (с.1973) ва суханони пурмеҳри нависандаи маъруфи туркман Бердӣ Карбобоевро дар бораи устад борҳо аз забони худи ў шунидаву баъдан дар китоби «Хуросон аст ин ҷо» Хондаам, ки басо ифтихорангезу ибратбахшанд .
«Агар дар ҳар ўбай туркманҳо, дар ҳар қишлоқи ўзбекҳо, дар ҳар авули қазоқҳову қирғизҳо як мактабе бошад, ҳатман мактабдор аз тоҷикон буд, агар муллое низ буд, аксаран аз тоҷикон буд ва ё парвардаву шогирди мударрисони тоик дар шаҳрҳой Бухорову Самарқанд ва дигар шаҳрҳой калони тоҷинишин буду», — гуфтааст Б. Карбобоев дар ҳавлии худ ҳангоми оростани зиёфат ба ифтихори меҳмонони кунгура, ки аз тамоми ҷумҳуриҳои Иттиҳоди Шураве ва берун аз он ширкат доштанд. Бердӣ Карбобоев бо муҳаббату эҳтироми бепоён эътироф мекунад, ки тоҷикон муаллиму устоди мо халқҳои Осиёи Марказе мебошанд.
— В ҳақиқати бебаҳсро, — мегафт устод, — борҳо нависандагони маъруфи қазоқ Мухтор Авезов ва Абдулло Тоҷибоев низ бо меҳру их лоси бепоён ба забон оварда буданд. Он иброз менамуданд, ки сардафтари адабиёти қазоқ Абай таъкид карда будааст, ки тохикон устоду пири мо, мардуми казоқ, мебошанд ва ба в халқи куҳанбунёду соҳибмаърифат ҳамеша эҳтиром зоред…
Баъдан маро муясар гардид, ки аз мулоқоту ҳамнишинӣ ва суҳбатҳой пурмеҳру пурҳикмати в марди хирад бештар бархурдор гардам. Қабл аз ин ҳангоми банаворгирии фильмы нотамоми коргардони маъруфи синамои тоҷик шодравон Тоҳир Собиров — «Пайроҳаи қисмат» дар бораи Камоли Хуҷандӣ бахори соли 1997 бештар аз ду моҳ дар фароғатгоҳи «Зумрад» боод Шакурӣ ҳамнишину ҳамсуҳбат гашта будем. Устод бо ташаббуси шогирди маъруфи худ Вале Самад ва пуштибониву дастгирии ҳукумати шаҳри Исфара ҳамроҳи ҳамсари худ Дилафрўз Икромӣ (духтари Ҷалол Икромӣ) дар осоишгоҳ дар ҳоли фароғату табобат, ҳамзамон ба кор ҳои илмӣ, навиштани китобҳои ёддоштиву таҳқиқотӣ машғул буд.
Если вы хотите, чтобы их слова были чистыми, сардухтури вақти осоишгоҳи «Зумрад» марди банангу номус, маърифатпарвару дўстдори илму адаб шодравон Мирзо Олимов гурўҳи эҷодии, я могу чандин борьбой за дар клуби осоишго или табобатгирандагон вохўриву суҳбатҳо баргузор намуд. Мухаммадхан Шакуре ва Вале Самад аз ширкаткунандагони фаъоли он вохўриҳой эҷодӣ буданд. Муаллим Шакуре ва амсараш дар ҳар як барномаву маҳфилҳо, ки банда ровию барандаи он будет, ҳатман аз ман хоҳиш мекарданд, ки ғазали Лоиқ «Ҷон ба қурбони ту, эй меҳани хунинкафанам»-ро барояшон қироат кунам. Устод Лоиқ ба китоби «Хуросон ас ин ҷо» содержит пурмуҳтавое навишта, в ғазалро чун бардошту хулосаи пурдарде аз китоб аз сари их лосу муҳаббати бепо хеш баён муаллифи он Мухаммадҷон Шакуре бахшидаст. Когда я говорю, что человек в ғазалро аз саҳна мехондам, устод Шакуриву ҳамсараш Дилафрўзбону бо оби чашм ва ҳаяҷону эҳсосоти дардангез онро гўш мекарданд. Шояд он лаҳзаҳо использовал рўзгори нобасомони даврони тифливу наврасиҳой хеш, Сарнавишти талху пурошўби қиблагоҳи бузургаш Садри Зиёро баъди инқлоби болшевикон, таҳаввулоти пуртазоды сольой 20-уми лет ХХ ва хиёнату номардиҳой замонро дар тақдиру таъри халқи тоҷик ба ёд меовард.
Муаллим Шакуре барҳақ таҷассуми хираду фарҳанги воло, мехру шафқат, хоксориву фурўтанӣ в нишони барҷастае аз Бухорои Шариф, Бухорои адабпарвар буд.
Писарони шарафмандаш Шариф, Анвар ва Рустам фарзандони сазовори қиблагоҳи хешанд, ки дар хориҷ аз кишвар роҷеъ ба таърих в тамаддуни бостонии миллат ва аз қавми ориёӣ будани тоикон рисолаву китобҳои пурарзиш навишта, бо далоили қ отеъ собит намудаанд, ки тоикон бо русҳо решительность таърихӣ доранд.
Устод Шакуре бо ҷигарбандони худ ифтихор мекарду пайваста бо эҳсоси нигароне таъкид менамуд, ки набераҳояш забони аҷдодони худ, забони тоҷикиро фаромўш накунданд.
Ба ин хотир родил устад ба ман ду дона фитаи сабти овоз (кассета) дода, хоҳиш намуд, ки дар он гулчини ашъори классикон ва муосирони адабиётамонро бо қироати худ сабту нам, барояш омода созам. «В наворҳоро ба наберагонам мефиристам, то ин ки мунтазам гўш карда, забони ноби тоҷикиро дар афкору такаллуми худ посу гироме доранд» — гуфта буд.
Ман он хохиши устодро бо сарфарозиву ифтихор иҷро намудам. Дар посухи он хидмати ночизи ман устод бароям мақолае навишта бо лутфу мехрубони зиёд, бо дуову таманниёти падарона маро бо 50-солагии зодрўзам шодбош гуфта буд…
Хоксориву тамкин, нармдиливу нармгуфторӣ, қалби пур аз меҳру шафқат, фарҳанги баланди муошират ва фазилатҳой накўи инсонии устад чун як пайкараи покиву озодагӣ, хираду маърифати воло дар майдони хотироту ёдҳой мо қ ад афрохтаст…
Рўзи видо бо устад ҳеҷ аз ёдам намеравад. Он рўз воқеан ҳам ҳамоиши дарду и баргузор гашта буд…
Когда тамоми зиёиёни кишвар, аҳли илму фарҳангу адаб, шогирдону пайравони в пири хирад, он рўз назди хонааш ҷамъ омада буданд. Тибқи васияти устад, ромишгарони чирадасти ансамбли «Шашмақом» маросими видоьро для оҳангҳои классики, навои вазнину маҳзун мэгузарониданд. Муҳаммадҷон Шакурии Бухороӣ, ки дар муҳити созгори фазлу адаб ба камол расида буд, дар зиндагии худ навоҳои классикиву сурудҳои Шашмешмақомро бо их лосу муҳаббати тамом, бо гўши дил униду лучше всего…
Дар ҷамъомади мотам сафирони кишварҳой ҳамзабони Эрону Афғонистон, ки дар муҳити илмиву фарҳангии онон устод Мухаммадҷон Шакуре шуҳрату маҳбубияти Хоса дошт, таслиятномаи худро қироат карданд. Поскольку шунидани мухтавои он номаҳои ҳамдардэ, ки этот тибору мақоми пурифтихор ва хидматҳои бузурги управлял Мухаммадханом Шакуриро дар рушди илму фаранги муштараки кишварҳой ҳамзабон ифода менамунданд, аксари хозирин мут ассир шуданд.
Китоби «Хуросон аст ин ҷо»-и Муҳаммадҷон Шакурӣ дар Эрон маҳбубияти вижа пайдо карда буд. Муаллим ба унвони донишманди товик ба звони Фархангистони забон ва адаби форсии Эрон Ноил Шуда, соль 2005 барандаи унвони ҷоизаи «Чеҳраҳой мондагор» дар в кишвар гаштааст.
Ҳамон тавре, ки зиндагии пуршўру фаъолияти пурбори эҷодии, когда Шакуре ибратбахшу сабақомўз сипарӣ гашта будет, ҷанозаи эшон низ бо ҳузури чеҳраҳой саршиноси миллат, шахсиятҳой маъруфи Токикистон ва хориҷи кишвар в маъниро ифода менамуд, ки:
Мард мырад ба Марг, Марг аз ў ном ҷ уст ,
Ном чу ҷ овид шуд, мурданаш осон ку ҷ ост?…
Ў аз зумраи олимоне будет, ки дар ҷодаи сыроеносиву ифтихори миллӣ корҳой боарзише кардааст. Если вы хотите, чтобы вы были в нуфузу, милые токик аз лихози таърих, адабиёту фаршанг в таъсири тамаддуни бостонии он ба халқу миллатҳой дигар дар ҷомеаи ҷаҳонӣ ба таври шоиста это тироф ва шинохта шавад.
Ортиқ Қодир
