ИН ХАЛҚ ҲАЗОРОН СОЛ ПЕШ ҲАМ «ТОҶИК», ИН ЗАБОН ҲАЗОРОН СОЛ ПЕШ ҲАМ «ТОҶИКӣ» НОМ ДОШТ!

Низом ҚОСИМ

Ҳар як шахси баору номус ва ватандӯст вазифадор аст, ки номи забону давлаташро бо дарки масъулият муаррифӣ намояд ва онҳоро чун гавҳараки чашм ҳифз созад. Мо бояд мафҳумҳои «миллати тоҷик», «забони тоҷикӣ», «таърихи тоҷикон», «фарҳанги тоҷикӣ» ва «адабиёти тоҷикӣ»-ро баробари номи муқаддаси Тоҷикистон, модари хеш ва мисли ҷони хеш дӯст дорем ва бо ифтихор ба забон оварем.

Эмомалӣ Раҳмон

Солҳои 1984-85 буд. Дар чойхонаи «Роҳат» нишаста будем, ки дӯсти бисёр сермутолиа ва аз адабиёту санъати ҷаҳон басо огоҳамон Раҳмон Остон омад. «Сари роҳ ба «Академкнига» даромадам, барои ҳамин дер кардам, – сабаби таъхирашро шарҳ дод ӯ. – Як китоби ҷолиб ёфтам – намунаи нахустини адабиёти бадеӣ ба забони туркӣ».

Идомаи: ИН ХАЛҚ ҲАЗОРОН СОЛ ПЕШ ҲАМ «ТОҶИК», ИН ЗАБОН ҲАЗОРОН СОЛ ПЕШ ҲАМ «ТОҶИКӣ» НОМ ДОШТ!

ҲАРЧИ БОМАЪНИСТ, ХУД ПАЙДО ШАВАД...

                               Хоҳӣ, ки шавад замона хуррам аз ту,

                               Магзор, ба ҳеҷ дил расад ғам аз ту.

                               Аммо пайи исботи ҳақ, ар лозим шуд,

                               Бигзор биранҷад дили олам аз ту!

Абулқосим Лоҳутӣ

 Шеър падидаи нодирест, ки ҳамеша аз дили қарнҳо садо додааст ва дар тӯли таърих аз миёни сабку шеваҳои ҷудогона, равишу ҷараёнҳои мухталиф дар бештари вақт бо либоси ороставу пероста ва ҷаззобу дилнишин берун омадааст.

Идомаи: ҲАРЧИ БОМАЪНИСТ, ХУД ПАЙДО ШАВАД...

ДУНЁИ ҲАКИМЗОДА ДАР ХОТИР МОНД

Эҷодиёти шоири шинохтаамон устод Саидҷон Ҳакимзода дар назми муосири тоҷик ҷойгоҳи арзанда дошта, вижагиҳои ашъор ва мавқеи шаҳрвандию доираи мавзўъҳои фарогирифтааш аз ҷониби муҳаққиқон беш аз пеш мавриди омўзишу пажўҳиш қарор мегиранд.

Идомаи: ДУНЁИ ҲАКИМЗОДА ДАР ХОТИР МОНД

ЗИНАИ АВВАЛИ ТАРБИЯ

БА ИСТИҚБОЛИ ҶАЛАСАИ САДОРАТИ ИТТИФОҚИ НАВИСАНДАГОНИ ТОҶИКИСТОН

 Мунаққиди рус В. Г. Белинский  дар мавриди адабиёти  бачаҳо ва вазифаҳои он фармудаст, ки: "…адабиёти бачагона барои тарбия навишта мешавад, тарбия фаъолияту амали бузургест, ки  тақдири инсонро  ҳал мекунад. Тарбияи ибтидоӣ бояд дар атфол на маъмур, на шоир, на ҳунарманд, балки инсонро бинад, ки оқибат метавонад  ин ё он кас шавад, вале одамиятро фаромўш накунад… Тарбия одамро  намеофарад, вале  кўмак мекунад, ки ў тағйир ёбад, нек ё  бад шавад".

Идомаи: ЗИНАИ АВВАЛИ ТАРБИЯ

ТАКОНИ НАВЕ ДАР ПАЙРАВШИНОСӢ

Маҳфилҳои адабӣ дар Иттифоқи нависандагон зуд-зуд баргузор мешаванд, аммо нишасте, ки ба 120-солагии Пайрав Сулаймонӣ ихтисос дошт, аз маҳофили пешин хеле тафовут дошт.

Идомаи: ТАКОНИ НАВЕ ДАР ПАЙРАВШИНОСӢ

НАМУНАИ ҲАҚИҚАТУ САДОҚАТ

"Мардум бо нигоҳи зиракона ва хирадмандонаи Айнӣ аз барору нокомиҳои ниёгон дар набарди зиндагӣ огоҳ шуданд."

Эмомалӣ РАҲМОН

Қаҳрамони Тоҷикистон Садриддин Айнӣ бисёр қаҳрамониҳо кардааст, вале яке аз нахустин ва бузургтарин қаҳрамониҳояш, бешубҳа, "Намунаи адабиёти тоҷик" аст, ки мисолҳои дурахшонеро қотеъона ба муддаиёни муғризу бебунёд расонид ва фарҳанги ҳазорсолаамонро бебокона аз турктозиҳои замон раҳонид.

Идомаи: НАМУНАИ ҲАҚИҚАТУ САДОҚАТ

ЯК НУКТА БЕҲ АЗ ҲАЗОР ГАНҶЕСТ

 Дар адабиёт ва публитсистикаи тоҷик бо лутфу зарофат, танз ва ҳаҷву мутоиба ҷолибу намакин гардонидани осор усули нав нест. Ағлаби аҳли қалам кўшиш менамоянд, ки тавассути истифодаи воситаҳои образноки сухан ба гуфтору навишторашон нармӣ, малеҳӣ ва хушгўйӣ бахшанд ва ба ин васила матлабашонро гуворо, ҷолиб ва муассир гардонанд. 

Идомаи: ЯК НУКТА БЕҲ АЗ ҲАЗОР ГАНҶЕСТ

НОМИ ХУШАШ МИР АЛИШЕР БУД

Бо ишораи муҳтарам Шавкат Мирзиёев - Президенти Ҷумҳурии Ўзбекистон, дар шаҳри Навоӣ (Кармина), воқеъ дар самти ҷануби кишвари Ўзбекистон, шурўъ аз соли 2017 барпо намудани ҳамоиши илмии байналмилалӣ бахшида ба бузургдошти Мир Алишери Навоӣ (09.02.1441 - 03.01 1501)  ба ҳукми анъана даромадааст.

Идомаи: НОМИ ХУШАШ МИР АЛИШЕР БУД

БОЗОР СОБИР ВА ШЕЪРИ Ӯ

Бозор Собир шоири боистеъдод, лирики хуштабъ аст. Шеърҳои ӯро дӯст медорам…

Сотим Улуғзода

Дар тасаввури шоир ин олами бебадал оғоз ва анҷоми ӯст. Пайвастагӣ ва дилбастагии шоир ба кӯҳ, деҳа ва рӯд чандон устувор аст, ки дар ҳар шеър зикри онҳо меравад.

Муъмин Қаноат

Дар қарни ХХ дар адабиёти тоҷик ва ҳатто форсизабонон шоире дар тасвир мисли Бозор Собир пайдо кардан мушкил аст. Шеъри тасвирии Бозор Собир шеъри пок аст, соф аст, шеъри бисёр диданӣ ва наққошӣ аст.

Гулрухсор

Бозёфтҳои Бозор аз рӯзгори пурарзиши халқ барои  ороиши зоҳири шеър (чун экзотик) ба истеъмол нарафтаанд. Мазмуни он ҳама анъанаву расму русум ба тору пуди шеъри ӯ дилнишин печидаанд ва ба ёди хонанда бачагии ширин, бӯи роҳатбахши пуштаву адирҳо, рангу бори кӯчаву пайраҳаҳои деҳотро меоваранд.

Идомаи: БОЗОР СОБИР ВА ШЕЪРИ Ӯ

МИҚДОРИ УМР. МУЛОҲИЗАҲОИ НАВИСАНДАИ ХАЛҚИИ ТОҶИКИСТОН САТТОР ТУРСУН ДАР БОРАИ УСТОД БОЗОР СОБИР

Имрӯз шоири бе гумон баландистеъдод, пайваста дар ҷустуҷӯ, бинобар ин назараш ба бисёр масъалаҳои зиндагӣ пуртазоди мо Бозор Собир 80-сола мешуд. Мулоҳизаҳои Нависандаи халқии Тоҷикистон Саттор ТУРСУН дар бораи Устод Бозор СОБИР бисёр ҷолиб ва, билхосса, барои насли нави эҷодкор қобили таваҷҷуҳ ва омӯзиш хоҳанд буд...

Идомаи: МИҚДОРИ УМР. МУЛОҲИЗАҲОИ НАВИСАНДАИ ХАЛҚИИ ТОҶИКИСТОН САТТОР ТУРСУН ДАР БОРАИ УСТОД БОЗОР СОБИР

ШОҲИНЕ ДАР ҲАВОИ БАЛАНДПАРВОЗОН

Низом ҚОСИМ

Шамсиддини Шоҳин аз охирин ҳалқаҳои заррини силсилаи шоирони классики мост, ки як давраи бузурги адабиётамонро анҷом мебахшад ва ҳамроҳ бо Муҳаммадсиддиқи Ҳайрат, Нақибхони Туғрал, Ҳоҷӣ Ҳусайн ва Зуфархон Ҷавҳарӣ ҳусни хотимаи он мебошад. Дар ин ҳамоиши илмию адабӣ ҷиҳатҳои муҳимми ҳаёту эҷодиёти ў ҳатман мавриди таҳлил қарор мегиранд, мо танҳо як ҷиҳати он - эҳсосу идроки шахсияти адабии хеш ва фарозу фуруди тафохури шоирии Шамсиддини Шоҳинро иҷмолан зикр кардан мехоҳем.

Идомаи: ШОҲИНЕ ДАР ҲАВОИ БАЛАНДПАРВОЗОН

ПИРЕ БУД РАВШАНЗАМИР

А.  АБДУМАННОНОВ

Аз  ибтидои  солҳои  60  то сар  задани  воқеаҳои  нохуши  аввали  солҳои 90-и қарни гузашта ҳар  рўзи  корӣ пас  аз  нисфи рўз мўйсафеди  резапайкаре  бо қомати  андак  хамида, бар  сар  тоқии  чустии сабзинаранг  оҳиста-оҳиста  қадамзанон ба Институти забон  ва  адабиёти ба  номи  Рўдакии Академияи  илмҳои Тоҷикистон меомад.

Идомаи: ПИРЕ БУД РАВШАНЗАМИР

ТАСВИР ВА ТАСАВВУР ДАР ШЕЪРИ РӮДАКӢ

Ҷанбаи тасвир ва мақоми он дар ташаккулу таҷассуми ҷавҳари шеърият дар як асари манзум дар адабиётшиносии даҳаҳои охир аз муҳимтарин ва пурравнақтарин мавзӯъҳои пажӯҳишӣ будааст. Аммо дар зимн бояд иқрор кард, ки худи мафҳуми тасвир ва тасвиргарии шоирона, анвоъу ақсоми он ба сурати назарӣ ва амалӣ ҳанӯз ниёз ба бознигариҳои ҷиддӣ дорад. Ғолибан мо тасвирро то кунун дар таркиби ташбеҳ (бештар ташбеҳи равшан) ва аҳёнан дар амалиёти зоҳирии падидаҳо, ҷонварон ва инсонҳое дидаем, ки заминаи образ ё худ сувари хаёли шоирона ва таҷассуми шоиронаи воқеиятро ташкил додаанд.

Идомаи: ТАСВИР ВА ТАСАВВУР ДАР ШЕЪРИ РӮДАКӢ

ВАССОФИ ИШҚУ МАТОНАТ

Зиндагии рӯзмарраи шоир мисли зиндагӣ дар ҷабҳа аст. Шояд ин қиёс чандон маъмулӣ нанамояд, вале шабоҳатҳоеро байни инҳо метавон дарёфт. Ва пирӣ шабеҳи бемористони ҳарбист.

Идомаи: ВАССОФИ ИШҚУ МАТОНАТ

БОҒБОНИ ХОССАКОРИ НАСР

АБДУЛҲАМИД САМАД

Ҳар шахсияти адабӣ шарофату хосияте дорад ва дар ҳамин замина дар ёди ҳамқаламону шогирдон ва ҷомеа мемонад. Масалан: ҳамин ки қадами Боқӣ Раҳимзода ба Иттифоқи нависандагон мерасид, дар як лаҳза деги ҳазлу шӯхӣ ба ҷӯш меомад. Бо муаллим Мирсаид Миршакар рӯ ба рӯ меомадед, ҳатман мепурсид: "Ягон асари нав навишта истодаӣ ё не?".

Идомаи: БОҒБОНИ ХОССАКОРИ НАСР

НАФАСИ ГАРМИ ҲАЁТ

Нахустин китоби Фазлиддин Муҳаммадиев таҳти унвони "Муҳоҷирон" бист сол муқаддам интишор ёфта буд. Аз очерку ҳикояҳои ин маҷмӯа бармеомад, ки ба ҷодаи адабиёт як нависандаи баистеъдод қадам гузоштааст; нависандае, ки дили пурэҳтиросу ҳаҷви нозук ва ҷаҳонбиниву мавзӯи баландтар дорад, забон ва тарзи баёнаш покизаву ҳамвор аст.

Инак, бист сол боз китобҳои Фазлиддин Муҳаммадиев пайиҳам ба дасти хонанда мерасанд. Ва муҳаббати хонанда низ ба нависанда аз як китоби ӯ то китоби дигараш бештару устувортар мегардад, насри имрӯзаи тоҷикро вай  наметавонад бе асарҳои Муҳаммадиев пурра тасаввур кунад.

Идомаи: НАФАСИ ГАРМИ ҲАЁТ

УСТОД АЙНӢ ВА ИСТИҚЛОЛИЯТИ ТОҶИКИСТОН

Умри Айнӣ аз барои халқ сарфи хома шуд,

Халқи моро дафтари Айнӣ шаҳодатнома шуд.

Сарзамини мо худ аз осори ӯ сар мешавад,

Ин замин бо ӯ ба дунёебаробар мешавад.

      Бозор Собир

Идомаи: УСТОД АЙНӢ ВА ИСТИҚЛОЛИЯТИ ТОҶИКИСТОН

САДРИДДИН АЙНӢ ВА ХУДШИНОСИИ МИЛЛӢ

Муҳаммадюсуф ИМОМЗОДА, академик

Дар лаҳзаҳои сарнавиштсози Ватан зиёиён бояд мавқеи сиёсии устуворро ишғол намоянд, аз калавандагию бетарафӣ ҳазар кунанд ва ифодагари ормонҳои миллати хеш бошанд. Дар ин маврид ба ёд овардани сухани миллатсози устод Айнӣ - "Намунаи адабиёти тоҷик" кофист, ки мисоли барҷастаи таъсир расонидани адабиёт ба равандҳои сиёсӣ ва иҷтимоии замон мебошад.

Идомаи: САДРИДДИН АЙНӢ ВА ХУДШИНОСИИ МИЛЛӢ

БОЛИ ПАРВОЗ

ХУДОӢ ШАРИФОВ,

аз китоби “Савти аҷам”, Душанбе, 2002

Таҳсили ибтидоиашро Муъминшо дар ҳамон деҳаи Курговад сар кард. Мактаб дарсхонаи муқаррарии тоҷикӣ, барномаҳои расмии давлатӣ, дар оғоз бо алифбои лотинӣ пас аз соли 1940 бо алифбои русӣ буд. Ҷиҳати ҷолиби дарсҳо, бо иловаи ахбору нақлу ривоятҳои халқию адабӣ, таълими забони русӣ буд. Барои мардуми маҳаллӣ забони русӣ, чи дар таълим ва чи дар гуфтугӯи аскарҳои сарҳадбони рус, кайфияте дошт. Муддати ду сол Муъминшо дар шаҳрчаи маркази ноҳия, дар хонаи амакаш Ғайрат зиндагӣ мекард ва таҳсилро идома медод. Зиндагӣ дар маркази ноҳия, ки дар он ҷо суннатҳои гӯштигирӣ дар маросимҳои шодӣ, сарояндагӣ, навозандагӣ ривоҷу равнақе доштанд, хотироти зиёдеро ба Мӯъминшо бахшидааст. Мувофиқи нақли мӯйсафедон ва ҳамсиннон Муъминшо дар кӯдакӣ ҷуссаи қоқина, қомату дастони дарозе дошт, ки ба сабаби харобии тан, дар назари аввал номутаносиб менамуданд. Ангуштони дарози панҷаҳои даст нишонае аз танумандии Баҳром, ки лақаби Чӯбинаро дошт, медоданд. Фақат чашмони бузурги ин бача гувоҳи назари фарох ба ҷаҳон ва эҳсос кардани талаввуни табиӣ ва радду бадали авзоъ ва симоҳо буда метавонистанд. Зимнан, бинандагони он замон дарвозаи басирати тавонои соҳибашон будани онҳоро нашинохта,аз сурати зоҳирии чеҳраи хурду чашмони бузург изҳори тааҷҷуб ва шӯхиҳои калонгирона менамуданд.

Идомаи: БОЛИ ПАРВОЗ

ОБИ АНОРИ ДИЛРО АЗ ДИДААМ ФИШУРДАМ

Хабари реҳлати устод Бозор диламро реш кард. Бо шунидани хабари марги устод лолу музтар мондам. Гумон кардам як олами зебоӣ ботини маро тарк кард. Боварам намеояд, ки дигар ӯро намебинам, дар бораи шеъру шоирӣ бо ӯ баҳс намоям, асабонияш созам. Бори охир қабл аз сафараш ба Амрико телефонӣ суҳбат доштем.

Идомаи: ОБИ АНОРИ ДИЛРО АЗ ДИДААМ ФИШУРДАМ