МИРШАКАР: БОРҲО МЕХОСТАМ ҲАҚИҚАТРО ГЎЯМ, ЛЕКИН...

(Як номаи Миршакар ба Улуғзода)

Сарнавишти устод Сотим Улуғзода, ҳарчанд яке аз нависандагони пешрав ва шаҳири адабиёти даврони нави тоҷикӣ буд, росту ҳамвор набудааст. Аз давроне, ки вай ба арсаи иҷтимоъ баромад ва барои хидмат ба бунёди илму адабиёт ва фарҳанги нави тоҷикӣ камар баст, дигар пешрафту дастовард ва интиқоди ҳасудону мафкурагароён варо ҳамеша пайгир буд. Чи дар солҳои сиюм, чи солҳои ҷангу баъди ҷанг ва хосса солҳои 60-уми асри гузашта вай ҳамеша мувоҷеҳ ба мушкилоти гароне будааст. Аммо устод Улуғзода тамоми ин мураккабиҳои сарнавиштро мардона паси сар намуда, ба асли кори эҷодӣ содиқ мемонад ва ба адабиёти тоҷикӣ намунаҳои олии насри воқеъгаро, румони таърихӣ, драмаҳои пурфоҷиаи инсондўстона ва тарҷумаҳои баландсифат ба ёдгор мегузорад. Сарнавишти Улуғзода як намунаи равшани зиндагии эҷодкори воқеӣ дар ҷомеаи мафкурабунёд аст, ки манфиатҳои сиёсии синфии худро аз арзишҳои умумиинсонӣ болотар медонад ва ҳатто дар ин мавридҳо ба содиқтарин афрод, ба идеяҳояш раҳму шафқат намекунад. Аҳли илму адаб ва ҷомеаи Тоҷикистон аз достони пур аз дарду алам ва ноодилонаи танқиду муҳокима ва ҷазои ҳизбӣ додани устод дар мавриди «хиёнат»-и писараш Азиз медонанд. Устодро ба хотири падари «хоин» будан ҷазои сахт дода, аз сафи ҳизби коммунист берун мекунанд. Ин ҷазо дар он даврон барои як шаҳрванди шўравӣ, хосса адибе, ки ҳамаи осораш бар мабнои манфиатҳои сохти мазкур бунёд ёфтааст, ҷазои бисёр сангин буд. Аммо мантиқи ин ҷазо додан хеле суст ва боғараз будааст. Охир, чӣ тавр мешавад, ки ба амали як ҷавоне, ки пас аз таҳсил дар мактаби олии шўравӣ ва ба зиндагии мустақилу фаъолона баромада, аз тарбия ва ташхису тавсифи ташкилотҳои расмии давлатӣ гузаштааст, падар ҷавобгў бошад.

Идомаи: МИРШАКАР: БОРҲО МЕХОСТАМ ҲАҚИҚАТРО ГЎЯМ, ЛЕКИН...

А.САМАД: ОСОРИ АСИЛИ АДАБИЁТ - РОҲНАМОИ ХОНАНДА

Меҳмонхонаи «Адабиёт ва санъат» ин бор бо ҳузури пурфурўғи Нависандаи халқии Тоҷикистон, дорандаи Ҷоизаи давлатии ба номи Абўабдуллоҳи Рўдакӣ Абдулҳамид Самад гармиву рўшноии хоса дошт. Устод аз он қаламкашони пухтакору варзидаест, ки фарозу фуруди зиёдеро дар роҳи адабиёт тай карда, ба ситеғи камол расидааст. Аз ин рў, суҳбати ў ҷолибу лаззатбахш аст.

Идомаи: А.САМАД: ОСОРИ АСИЛИ АДАБИЁТ - РОҲНАМОИ ХОНАНДА

ДӮСТӢ БОШАД ГУВОҲИ ФАТҲИ БЕҲАМТОИ МО

Ёди чеҳраҳои дурахшони адабу фарҳанг бо созмон додани нишастҳои илмиву маҳфили шеъру суруд метавонад дар зеҳни насли нав дўстии халқҳову адабиётҳоро густариш диҳад.

Идомаи: ДӮСТӢ БОШАД ГУВОҲИ ФАТҲИ БЕҲАМТОИ МО

ҚУЛЛАИ ҶАЛОЛ ИКРОМӢ

20 сентябр - 110-солагии Нависандаи халқии Тоҷикистон Ҷалол Икромӣ

Ҷолол Икромӣ:

Ман дар соли 1909, дар тирамоҳ, тақрибан дар моҳи сентябр ба дунё омадаам. Ин таърихро ман худам аз гуфтаи хешу таборон муайян кардам; набошад дар дастам ягон санад нест, ки синну соли маро муайян кунад.

Идомаи: ҚУЛЛАИ ҶАЛОЛ ИКРОМӢ

ИН ХАЛҚ ҲАЗОРОН СОЛ ПЕШ ҲАМ «ТОҶИК», ИН ЗАБОН ҲАЗОРОН СОЛ ПЕШ ҲАМ «ТОҶИКӣ» НОМ ДОШТ!

Низом ҚОСИМ

Ҳар як шахси баору номус ва ватандӯст вазифадор аст, ки номи забону давлаташро бо дарки масъулият муаррифӣ намояд ва онҳоро чун гавҳараки чашм ҳифз созад. Мо бояд мафҳумҳои «миллати тоҷик», «забони тоҷикӣ», «таърихи тоҷикон», «фарҳанги тоҷикӣ» ва «адабиёти тоҷикӣ»-ро баробари номи муқаддаси Тоҷикистон, модари хеш ва мисли ҷони хеш дӯст дорем ва бо ифтихор ба забон оварем.

Эмомалӣ Раҳмон

Солҳои 1984-85 буд. Дар чойхонаи «Роҳат» нишаста будем, ки дӯсти бисёр сермутолиа ва аз адабиёту санъати ҷаҳон басо огоҳамон Раҳмон Остон омад. «Сари роҳ ба «Академкнига» даромадам, барои ҳамин дер кардам, – сабаби таъхирашро шарҳ дод ӯ. – Як китоби ҷолиб ёфтам – намунаи нахустини адабиёти бадеӣ ба забони туркӣ».

Идомаи: ИН ХАЛҚ ҲАЗОРОН СОЛ ПЕШ ҲАМ «ТОҶИК», ИН ЗАБОН ҲАЗОРОН СОЛ ПЕШ ҲАМ «ТОҶИКӣ» НОМ ДОШТ!

ҲАРЧИ БОМАЪНИСТ, ХУД ПАЙДО ШАВАД...

                               Хоҳӣ, ки шавад замона хуррам аз ту,

                               Магзор, ба ҳеҷ дил расад ғам аз ту.

                               Аммо пайи исботи ҳақ, ар лозим шуд,

                               Бигзор биранҷад дили олам аз ту!

Абулқосим Лоҳутӣ

 Шеър падидаи нодирест, ки ҳамеша аз дили қарнҳо садо додааст ва дар тӯли таърих аз миёни сабку шеваҳои ҷудогона, равишу ҷараёнҳои мухталиф дар бештари вақт бо либоси ороставу пероста ва ҷаззобу дилнишин берун омадааст.

Идомаи: ҲАРЧИ БОМАЪНИСТ, ХУД ПАЙДО ШАВАД...

ДУНЁИ ҲАКИМЗОДА ДАР ХОТИР МОНД

Эҷодиёти шоири шинохтаамон устод Саидҷон Ҳакимзода дар назми муосири тоҷик ҷойгоҳи арзанда дошта, вижагиҳои ашъор ва мавқеи шаҳрвандию доираи мавзўъҳои фарогирифтааш аз ҷониби муҳаққиқон беш аз пеш мавриди омўзишу пажўҳиш қарор мегиранд.

Идомаи: ДУНЁИ ҲАКИМЗОДА ДАР ХОТИР МОНД

ТАКОНИ НАВЕ ДАР ПАЙРАВШИНОСӢ

Маҳфилҳои адабӣ дар Иттифоқи нависандагон зуд-зуд баргузор мешаванд, аммо нишасте, ки ба 120-солагии Пайрав Сулаймонӣ ихтисос дошт, аз маҳофили пешин хеле тафовут дошт.

Идомаи: ТАКОНИ НАВЕ ДАР ПАЙРАВШИНОСӢ

НАМУНАИ ҲАҚИҚАТУ САДОҚАТ

"Мардум бо нигоҳи зиракона ва хирадмандонаи Айнӣ аз барору нокомиҳои ниёгон дар набарди зиндагӣ огоҳ шуданд."

Эмомалӣ РАҲМОН

Қаҳрамони Тоҷикистон Садриддин Айнӣ бисёр қаҳрамониҳо кардааст, вале яке аз нахустин ва бузургтарин қаҳрамониҳояш, бешубҳа, "Намунаи адабиёти тоҷик" аст, ки мисолҳои дурахшонеро қотеъона ба муддаиёни муғризу бебунёд расонид ва фарҳанги ҳазорсолаамонро бебокона аз турктозиҳои замон раҳонид.

Идомаи: НАМУНАИ ҲАҚИҚАТУ САДОҚАТ

НОМИ ХУШАШ МИР АЛИШЕР БУД

Бо ишораи муҳтарам Шавкат Мирзиёев - Президенти Ҷумҳурии Ўзбекистон, дар шаҳри Навоӣ (Кармина), воқеъ дар самти ҷануби кишвари Ўзбекистон, шурўъ аз соли 2017 барпо намудани ҳамоиши илмии байналмилалӣ бахшида ба бузургдошти Мир Алишери Навоӣ (09.02.1441 - 03.01 1501)  ба ҳукми анъана даромадааст.

Идомаи: НОМИ ХУШАШ МИР АЛИШЕР БУД

БОЗОР СОБИР ВА ШЕЪРИ Ӯ

Бозор Собир шоири боистеъдод, лирики хуштабъ аст. Шеърҳои ӯро дӯст медорам…

Сотим Улуғзода

Дар тасаввури шоир ин олами бебадал оғоз ва анҷоми ӯст. Пайвастагӣ ва дилбастагии шоир ба кӯҳ, деҳа ва рӯд чандон устувор аст, ки дар ҳар шеър зикри онҳо меравад.

Муъмин Қаноат

Дар қарни ХХ дар адабиёти тоҷик ва ҳатто форсизабонон шоире дар тасвир мисли Бозор Собир пайдо кардан мушкил аст. Шеъри тасвирии Бозор Собир шеъри пок аст, соф аст, шеъри бисёр диданӣ ва наққошӣ аст.

Гулрухсор

Бозёфтҳои Бозор аз рӯзгори пурарзиши халқ барои  ороиши зоҳири шеър (чун экзотик) ба истеъмол нарафтаанд. Мазмуни он ҳама анъанаву расму русум ба тору пуди шеъри ӯ дилнишин печидаанд ва ба ёди хонанда бачагии ширин, бӯи роҳатбахши пуштаву адирҳо, рангу бори кӯчаву пайраҳаҳои деҳотро меоваранд.

Идомаи: БОЗОР СОБИР ВА ШЕЪРИ Ӯ

МИҚДОРИ УМР. МУЛОҲИЗАҲОИ НАВИСАНДАИ ХАЛҚИИ ТОҶИКИСТОН САТТОР ТУРСУН ДАР БОРАИ УСТОД БОЗОР СОБИР

Имрӯз шоири бе гумон баландистеъдод, пайваста дар ҷустуҷӯ, бинобар ин назараш ба бисёр масъалаҳои зиндагӣ пуртазоди мо Бозор Собир 80-сола мешуд. Мулоҳизаҳои Нависандаи халқии Тоҷикистон Саттор ТУРСУН дар бораи Устод Бозор СОБИР бисёр ҷолиб ва, билхосса, барои насли нави эҷодкор қобили таваҷҷуҳ ва омӯзиш хоҳанд буд...

Идомаи: МИҚДОРИ УМР. МУЛОҲИЗАҲОИ НАВИСАНДАИ ХАЛҚИИ ТОҶИКИСТОН САТТОР ТУРСУН ДАР БОРАИ УСТОД БОЗОР СОБИР

ШОҲИНЕ ДАР ҲАВОИ БАЛАНДПАРВОЗОН

Низом ҚОСИМ

Шамсиддини Шоҳин аз охирин ҳалқаҳои заррини силсилаи шоирони классики мост, ки як давраи бузурги адабиётамонро анҷом мебахшад ва ҳамроҳ бо Муҳаммадсиддиқи Ҳайрат, Нақибхони Туғрал, Ҳоҷӣ Ҳусайн ва Зуфархон Ҷавҳарӣ ҳусни хотимаи он мебошад. Дар ин ҳамоиши илмию адабӣ ҷиҳатҳои муҳимми ҳаёту эҷодиёти ў ҳатман мавриди таҳлил қарор мегиранд, мо танҳо як ҷиҳати он - эҳсосу идроки шахсияти адабии хеш ва фарозу фуруди тафохури шоирии Шамсиддини Шоҳинро иҷмолан зикр кардан мехоҳем.

Идомаи: ШОҲИНЕ ДАР ҲАВОИ БАЛАНДПАРВОЗОН

ПИРЕ БУД РАВШАНЗАМИР

А.  АБДУМАННОНОВ

Аз  ибтидои  солҳои  60  то сар  задани  воқеаҳои  нохуши  аввали  солҳои 90-и қарни гузашта ҳар  рўзи  корӣ пас  аз  нисфи рўз мўйсафеди  резапайкаре  бо қомати  андак  хамида, бар  сар  тоқии  чустии сабзинаранг  оҳиста-оҳиста  қадамзанон ба Институти забон  ва  адабиёти ба  номи  Рўдакии Академияи  илмҳои Тоҷикистон меомад.

Идомаи: ПИРЕ БУД РАВШАНЗАМИР

НАФАСИ ГАРМИ ҲАЁТ

Нахустин китоби Фазлиддин Муҳаммадиев таҳти унвони "Муҳоҷирон" бист сол муқаддам интишор ёфта буд. Аз очерку ҳикояҳои ин маҷмӯа бармеомад, ки ба ҷодаи адабиёт як нависандаи баистеъдод қадам гузоштааст; нависандае, ки дили пурэҳтиросу ҳаҷви нозук ва ҷаҳонбиниву мавзӯи баландтар дорад, забон ва тарзи баёнаш покизаву ҳамвор аст.

Инак, бист сол боз китобҳои Фазлиддин Муҳаммадиев пайиҳам ба дасти хонанда мерасанд. Ва муҳаббати хонанда низ ба нависанда аз як китоби ӯ то китоби дигараш бештару устувортар мегардад, насри имрӯзаи тоҷикро вай  наметавонад бе асарҳои Муҳаммадиев пурра тасаввур кунад.

Идомаи: НАФАСИ ГАРМИ ҲАЁТ

УСТОД АЙНӢ ВА ИСТИҚЛОЛИЯТИ ТОҶИКИСТОН

Умри Айнӣ аз барои халқ сарфи хома шуд,

Халқи моро дафтари Айнӣ шаҳодатнома шуд.

Сарзамини мо худ аз осори ӯ сар мешавад,

Ин замин бо ӯ ба дунёебаробар мешавад.

      Бозор Собир

Идомаи: УСТОД АЙНӢ ВА ИСТИҚЛОЛИЯТИ ТОҶИКИСТОН

БОЛИ ПАРВОЗ

ХУДОӢ ШАРИФОВ,

аз китоби “Савти аҷам”, Душанбе, 2002

Таҳсили ибтидоиашро Муъминшо дар ҳамон деҳаи Курговад сар кард. Мактаб дарсхонаи муқаррарии тоҷикӣ, барномаҳои расмии давлатӣ, дар оғоз бо алифбои лотинӣ пас аз соли 1940 бо алифбои русӣ буд. Ҷиҳати ҷолиби дарсҳо, бо иловаи ахбору нақлу ривоятҳои халқию адабӣ, таълими забони русӣ буд. Барои мардуми маҳаллӣ забони русӣ, чи дар таълим ва чи дар гуфтугӯи аскарҳои сарҳадбони рус, кайфияте дошт. Муддати ду сол Муъминшо дар шаҳрчаи маркази ноҳия, дар хонаи амакаш Ғайрат зиндагӣ мекард ва таҳсилро идома медод. Зиндагӣ дар маркази ноҳия, ки дар он ҷо суннатҳои гӯштигирӣ дар маросимҳои шодӣ, сарояндагӣ, навозандагӣ ривоҷу равнақе доштанд, хотироти зиёдеро ба Мӯъминшо бахшидааст. Мувофиқи нақли мӯйсафедон ва ҳамсиннон Муъминшо дар кӯдакӣ ҷуссаи қоқина, қомату дастони дарозе дошт, ки ба сабаби харобии тан, дар назари аввал номутаносиб менамуданд. Ангуштони дарози панҷаҳои даст нишонае аз танумандии Баҳром, ки лақаби Чӯбинаро дошт, медоданд. Фақат чашмони бузурги ин бача гувоҳи назари фарох ба ҷаҳон ва эҳсос кардани талаввуни табиӣ ва радду бадали авзоъ ва симоҳо буда метавонистанд. Зимнан, бинандагони он замон дарвозаи басирати тавонои соҳибашон будани онҳоро нашинохта,аз сурати зоҳирии чеҳраи хурду чашмони бузург изҳори тааҷҷуб ва шӯхиҳои калонгирона менамуданд.

Идомаи: БОЛИ ПАРВОЗ

ОБИ АНОРИ ДИЛРО АЗ ДИДААМ ФИШУРДАМ

Хабари реҳлати устод Бозор диламро реш кард. Бо шунидани хабари марги устод лолу музтар мондам. Гумон кардам як олами зебоӣ ботини маро тарк кард. Боварам намеояд, ки дигар ӯро намебинам, дар бораи шеъру шоирӣ бо ӯ баҳс намоям, асабонияш созам. Бори охир қабл аз сафараш ба Амрико телефонӣ суҳбат доштем.

Идомаи: ОБИ АНОРИ ДИЛРО АЗ ДИДААМ ФИШУРДАМ

БӮИ ГУЛХОР

 Шоироне ҳастанд, ки ба майдони адабиёт бо як ҷӯшу хурӯш, суръат,ҳатто бо валвалаюҳангома ва баъзеи дигар баръакс, ором, ботамкин ва оҳиста-оҳиста дохил мешаванд. Ин ҳолат гоҳ на фақат махсуси як-ду шоир, балки хусусияти як давраи шеърҳам мешавад. Масалан, солҳои шастуми шеъри муосири тоҷик, ба назари ман,ҳамин гунна махсусият дошт. ҷавононе, ки дар он солҳо ба адабиёт дохил мешуданд, аксаран бо ҷӯшу хурӯш, майли тозаҷӯии худ, ки гоҳо он қадар амиқҳам набуд, диққати касро ба худ мекашиданд.

Идомаи: БӮИ ГУЛХОР

МУШТ– НАМУНАИ ХИРВОР

 Ҳабибулло Нозирӣ беш аз 40 сол боз хомафарсоӣ мекунад, вале маҳсули «эҷодиёташ» чанд пораи ҳавоиву беҳадафи манзум ва чанд ба ном дубайтии тақлиди рӯиросту урёни Бобо Тоҳири Урён асту бас. Аз мисолҳо бармеояд, ки ӯ натанҳо аз табъу завқи ибтидоии адабӣ, аз мантиқу таносубу маънӣ фарсахҳо дур аст, балки вазну қофияро ҳам намедонаду саводи оддии беғалатнависӣ ҳам надорад.

Идомаи: МУШТ– НАМУНАИ ХИРВОР